GOEDE HERDER ZONDER GENADE
RegisSeur Britta Hosman storte zich drie jaar lang op de wereld van de Zusters van de Goede Herder.
Tussen 1860 en 1978 werden jonge 'probleemmeisjes' in hun klooster aan het werk gezet.
In 1920 klaagden negentien slachtoffers de katholieke congregatie aan wegens uitbuiting en dwangarbeid.
Hosman sprak beide partijen. 'Lang was het een schande als je bij de Goede Herder had gezeten.'
DOOR CECILE ELFFERS
Lies Vissers bron: privé archief
'Voor mij was het gewoon een gevangenis. Een levenloos leven. elke dag hetzelfde: week in , week uit, jaar in, jaar uit. Niet praten, hè, dat mocht niet. Uitbundig lachen mocht ook niet. Je had niks voor jezelf: je onderbroek niet, je maandverband niet, je post niet. Je had geen privacy, je had niks. We werden gedepersonaliseerd: onze persoonlijkheid werd weggehaald, doodgemaakt, weg.'
De rillingen lopen je over de rug bij dit relaas van Lies Vissers (1953) in de eerste aflevering van de documentaireserie Meisjes van de Goede Herder. Dertien was zij nog maar toen ze werd opgesloten en gedwongen aan het werk ging in het klooster van de Zusters van de Goede Herder in Almelo. Hier werden 'probleemmeisjes' naartoe gestuurd: veelal tieners die niet zozeer zelf problemen veroorzaakten, maar ouders met problemen hadden.
In Lies' geval kon haar moeder de opvoeding niet meer aan na het voortijdig overlijden van haar man. Lies, goede vriendin Joke de Smit (1946) werd seksueel misbruikt door haar stiefvader en hierdoor belandde ze op haar veertiende bij de Goede Herder in Bloemendaal, waar nieuwe trauma's wachtten. Zo maakte men gebruik van een isoleercel, waarin Joke voor straf veertien dagen in het donker werd opgesloten. Kinderen voor wie tegenwoordig jeugdzorg in actie komt, werden in het verzuilde Nederland van de jaren zestig voornamelijk opgevangen binnen de eigen gezindte en zo kwamen katholieke meisjes als Lies en Joke terecht bij de Zusters van de Goede Herder. Daar ontbrak ieder toezicht van de staat - met alle gevolgen van dien, zo zien we in meisjes van de Goede Herder. Dankzij Lies en Joke en nog een aantal andere dappere lotgenoten kwam de mishandeling en dwangarbeid van minstens 20.000 meisjes in de vijf Nederlandse kloosters van Zusters van de Goede Herder aan het licht.
Ze spraken met journalist Joep Dohmen, die hun verhaal onderzocht en er in 2018 een reeks hart verscheurende artikelen over publiceerde in NRC. In de kloosters werden de meisjes achter de naaimachine gezet om aan confectie te werken voor onder meer C&A en Vroom & Dreesmann - en zelfs voor het koninklijk huis.Ook zwoegden ze in wasserijen en werden ze uit werken gestuurd als huishoudster. Geen cent mochten ze houden, al hun salaris ging naar de congregatie. Deze dwangarbeid begon al in 1860 en vond in Nederland nog tot 1978 plaats. Wereldwijd zelfs tot 1996: de Goede Herder is een enorme organisatie die 346 kloosters over de hele wereld had, waaronder de beruchte Magdalene Laundries in Ierland. De mensonterende praktijken die daar plaatsvonden zijn te zien in de gelauwerde speelfilm The Magdalene Sisters uit 2002.Opmerkelijk genoeg bestaat de Goede Herder nog steeds in Nederland. Er worden weliswaar geen 'meisjes met problemen' meer opgevangen,
BRitta hosman
"Deze vrouwen slapen na hun tijd
bij de Goede Herder nog steeds met
het licht aan en met de deur open'
Lies Vissers. Bron privé archief
maar de congregatie houdt zich wel bezig met liefdadigheid: bijvoorbeeld het huisvesten van daklozen en Okraiense vluchtelingen. Wereldwijd is de Goede Herder nog in 68 landen actief.
